Manu Keirse
Gedeeld verdriet; vind jij troost bij je mede-rouwenden? ‘Hoe overleef je het sterven van een dierbare? Wanneer je iemand mist, lijkt het soms alsof de hele wereld is ontvolkt. Je voelt je intens eenzaam ondanks alle mensen om je heen. Want voor hen gaat het leven na enkele dagen weer zijn gangetje, maar dat van jou is tot stilstand gekomen op de dag van het sterven. Je staat geblokkeerd op de pechstrook van het leven en ziet iedereen rustig verder rijden.’ vertelt Manu Keirse in een brief aan mensen in verdriet (Psychologie Magazine).
Iedereen rouwt anders en door die verschillende route is niet iedereen op dezelfde pechstrook gestrand. Het verdriet om dezelfde persoon kan op een heel verschillende manier worden beleefd. Soms eindigt dan het contact tussen (schoon)familie of vrienden heel abrupt direct na de uitvaart of de afhandeling van de erfenis. In andere gevallen verwatert het contact na verloop van tijd. Voor alle partijen een hele moeilijke en verdrietige situatie. Helaas zijn er door het verlies aan contact ook kinderen die geen contact meer hebben met de grootouders, ooms en tantes van de zijde van hun overleden ouder. Andersom, komen mensen ook vaak dichter bij elkaar en zijn ze blij dat ze elkaar kunnen ondersteunen in hun verdriet.
Altijd verbonden
Ben was veertig jaar geleden de twintigjarige verloofde van Ada, toen hij door een noodlottig ongeval om het leven kwam. Hij werd begraven in het dorp waar Ada nog steeds woont. De tekst op zijn grafsteen vermeldt dat Ben verloofd was toen hij overleed. Een bewuste keuze van zijn ouders toentertijd en daar is Ada hen dankbaar voor. Gedeeld verdriet, dat was een troost voor hen allemaal. Het contact met zijn ouders is nooit verwaterd. Ze waren later dolblij dat Ada weer gelukkig werd in de liefde. Bens ouders waren getuige op haar huwelijk met Jaap en later werden zij de trotse extra grootouders van hun vier zoons.
Breuk
Gedeeld verdriet, soms lukt dat delen van de pijn en het verdriet écht niet. Met de begrafenisondernemer besprak Anne dat hij de kist zou sluiten op het moment dat hem dat beter leek. ‘Door die afspraak haalde ik me — zo bleek later — de woede op mijn hals van een van mijn schoonzus. Het ging om háár broertje en het was niet aan mij om dat te regelen. Die woedeaanval was het begin van de latere breuk met mijn schoonfamilie.’ Kort na de uitvaart kwam een einde aan het contact tussen Anne en haar schoonfamilie. Anne had in hun beleving van alles verkeerd gedaan en ze waren onverbiddelijk in hun oordeel. Er was geen ruimte voor enig begrip. Zowel de huisarts als de dominee adviseerde Anne om geen energie meer in die familierelatie te steken, want het ging aantoonbaar ten koste van haar gezondheid. Jaren later ontving ze een brief van Hans’ oudste broer, waarin hij zijn excuses aanbood. Ze waren fout geweest en wat er was voorgevallen had nooit mogen gebeuren, schreef hij. De excuses kwamen te laat, ook voor de dochters van Hans en Anne, want de familie had hen in de moeilijkste periode van hun leven niet gesteund.
Gezamenlijk doel
Hilde wil graag de wens van haar vrouw Madelon alsnog voor haar uitvoeren. Madelon was vastbesloten om haar ervaring als kind in een pleeggezin te omschrijven, ondersteund door haar visie als professional binnen een jeugdzorginstelling. Als de tijd rijp is, wil Hilde het verhaal van Madelon laten vastleggen. Want dat boek wat ze zelf had gepland, gaat er komen. Hilde heeft al gesproken met de uitgever. Madelons pleegmoeder zal ook helpen door vanuit haar herinneringen te vertellen. Dus ze gaan het samen doen. ‘Het heeft iets moois om dat voor Madelon te kunnen doen,’ zegt ze met een liefdevolle klank in haar stem, ‘mijn Madelon in de spotlights.’
Samen ook genieten
In de zomer na Sunils overlijden, beleefde Ashna een heerlijke dag samen met haar dochter en een aantal familieleden van Sunil. Ze gingen een dagje naar het Grevelingenmeer, waar ze zich opperbest hebben vermaakt. Met Sunil samen deden ze dit nooit, want hij was juist graag thuis. Ze dacht aan hem toen ze vooraf de koelbox vulde met hapjes en drankjes. En ook toen ze vervolgens zelf naar de bakker liep om croissantjes te kopen. Dat was altijd zijn taak, maar nu deed zij het. Langs het water voelde ze zich ontspannen, een heerlijk zen-gevoel was haar overvallen. Ze hadden gelachen met elkaar en Ashna had oprecht genoten. Gedeelde vreugde en gedeeld verdriet.
Vriendschap gepauzeerd
Twee jaar na het overlijden van Erik concludeert Vivian dat ze het best knap is, hoe ze zichzelf in die tijd staande heeft gehouden. Ze heeft ervaren dat ze in haar eentje de verantwoordelijkheid kan dragen voor de kinderen en het huishouden. ‘In het begin was ik bang om beslissingen te nemen, want alles bepalen zonder Erik als houvast vond ik lastig. Mijn zus en mijn vriendin steunden me enorm, dus bij hen kon ik met mijn verdriet ook altijd terecht. Helaas is het contact met mijn vriendin nu verwaterd, want deze zware periode van rouw is ook voor haar hevig. Pogingen om ons contact te verbeteren zijn jammerlijk gestrand, want het blijft botsen tussen ons. Graag had ik nog wat op haar willen leunen, maar dat gaat nu niet. We zijn beiden gelukkig wel van mening dat onze vriendschap te kostbaar is om kapot te laten gaan, dus daarom hebben we nu een pauze ingelast.’
De verhalen van Ada, Anne, Hilde, Ashna en Vivian zijn opgenomen in de bundel OVERLEE(F)D een spoor van herkenning.
Fotografie: Unplash
Link: https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/brief-aan-mensen-in-verdriet-namens-manu-keirse/
