Back to Home

Huisdieren rouwen

Rouwen dieren ook?

Wie zelf (huis)dieren heeft weet wel dat dieren heel goed aanvoelen dat je verdrietig bent. Ze lijken daar een wonderbaarlijke sensor voor te hebben die snel detecteert dat jij je niet prettig voelt. Maar hoe reageren huisdieren op het overlijden van hun baasje? Doctor Nienke Endenburg doceert aan de Universiteit Utrecht, onder andere over de relaties tussen mens en dier. Volgens haar is nooit onderzoek gedaan naar de effecten van het overlijden van een baasje op het huisdier. ‘Wel naar sterfgevallen bij chimpansees en olifanten. Daaruit bleek dat die wel degelijk rouwen. En als dat voor deze dieren geldt en voor ons als mensen, dan kun je ervan uitgaan dat alle sociaal levende zoogdieren hiermee te maken hebben.’

Depressieve huisdieren

‘Dieren kunnen een aantal weken tot maanden depressieve klachten hebben. Denk aan verminderde eetlust, meer slapen, dingen niet meer leuk vinden waar ze voor het overlijden van genoten. Een hond die niet meer achter een balletje aan rent of een kat die stopt met insecten vangen.’ Ze adviseert nabestaanden om het huisdier even aan het dode baasje te laten snuffelen want dan weten ze in ieder geval dat ze overleden zijn. Anders gaan ze misschien zoeken.

Afscheid nemen voor het sterven

Inge vertelde over het afscheid van haar geliefde Michel. Bij hem was darmkanker geconstateerd aan zijn dunne darm. Na het verwijderen van de tumor waren in eerste instantie geen uitzaaiingen gevonden maar toch ging zijn gezondheid een aantal maanden later razendsnel achteruit, echt dramatisch. Amper een week nadat hij hoorde dat zich overal in zijn lichaam toch uitzaaiingen hadden gevormd, wist Michel dat het einde nabij was. Hij wilde thuis sterven, in het huis dat hem zo dierbaar was. In het weekend nam hij afscheid van de kinderen en verdere familie. Op maandag was hij klaar voor de dood. Hij wilde herdershond Fenna nog even aanraken. ‘Zijn tranen drupten in haar vacht; het was hartverscheurend om te zien. Fenna was ook van streek, want ze voelde dat dit een afscheid was.

De vacht van het hondje verkleurde

Bijna negen jaar naar het overlijden van zijn vrouw Diny, vertelt Wim zijn verhaal. Over hun leven samen, hun kinderen en de zaak die ze samen opbouwden. Maar ook over de ziekte en het overlijden van Diny. Hij slaakte een zucht nadat hij vertelde over deze periode en kijkt even peizend voor zich uit. Dan herpakt hij zich en wijst op de familiefoto boven de eettafel naar het hondje, wat heel parmantig in de lens kijkt. ‘Het hondje had toen een witte vacht,’ zegt hij, ‘dat veranderde na de dood van Diny heel snel in de donkere kleur die het nu heeft. Opmerkelijk, toch?’ Het hondje ligt rustig te slapen in de mand, inderdaad met een donker gekleurde vacht.

De kat staarde naar de foto

Lizettes kat lijkt inmiddels een beetje gewend aan Gerolfs afwezigheid. Het beestje was juist bijzonder aan hem gehecht en ze was merkbaar ontregeld na zijn overlijden. ‘Alsof ze het wist.’ zegt Lizette. ‘Ze heeft het volgens mij kunnen ruiken aan mijn handen, toen ik die avond na het overlijden thuiskwam. Wonderbaarlijk. Op de dag van de uitvaart deed ze ook iets heel opmerkelijks. Ik zat hier, aan de keukentafel, met een foto van Gerolf voor me. Ze sprong op tafel, wat hoogst ongebruikelijk is, en begon de fotolijst kopjes te geven. Ik moest het lijstje vasthouden, want anders zou het omvallen. Alsof ze het wist. Weken later zat ze weer ineens op de tafel.’ Intussen zoekt ze op haar mobiele telefoon naar de foto van het tafereel. Ze vindt de foto waarop de kat met haar rug naar de camera gekeerd zit: ‘Hier zie je dat ze tegen de grote foto van Gerolf aan zit en hem aanstaart. Typisch, toch? Ze was zijn lievelingetje en blijkbaar herkent ze de foto.

De verhalen van Inge, Wim en Lizette zijn opgenomen in de bundel OVERLEE(F)D een spoor van herkenning.

Tekst van doctor Nienke Endenburg uit een interview in het AD van 2 oktober 2021

Fotografie: Unplash

G-1B6ZZ2RCB7